Met het verdwijnen van de tabakautomaat uit de horeca verdwijnt de sigaret nog nadrukkelijker uit het publieke leven. Nog geen generatie terug was de sigaret niet weg te denken uit het normale leven. De roker is in 20 jaar tijd van norm een paria geworden.
Als de dertiger-van-nu aan zijn jonge kinderen foto’s uit zijn eigen babyalbum laat zien, staat op één van de eerste (verbruinde) bladzijden een foto van zijn moeder die vrolijk een sigaret rookt terwijl ze haar pasgeborene de borst geeft.
Zo’n beetje alle kraamvisite rookte, terwijl de baby van hand tot hand ging. Wie niet meepafte viel op, in plaats van andersom.
Die dertiger-van-nu kon als kind probleemloos sigaretten halen bij de pomp of de snackbar. De aansteker in de auto werd door zijn ouders nog echt gebruikt om de vlam in sigaret, shaggie of sigaar te jagen, in plaats van het navigatiesysteem of dvd-speler op te laden.
Raampje open, voor de frisse lucht. Als het niet te koud was, tenminste.
Ging hij met de trein of de bus naar het voetbalstadion, dan zag de dertiger-van-nu abri’s met aantrekkelijke tabaksreclames voorbijflitsen. In de treinstellen bood de NS de rokende reiziger volop de ruimte, met aparte rookcoupés – metalen asbakken in de armleuningen en op het tafeltje bij het raam.
In het stadion werd ook volop gerookt. Door de toeschouwers, door de trainers langs de lijn. Trouwens, bij de eigen amateurclub puilden de asbakken in de kantine eveneens uit – ook op zaterdag en zondagochtend. Op de reclameborden las hij de sigarettenmerken op.
Kinderfeestjes? Die voerden hem naar de bioscoop, waar de zakjes chips (naturel of paprika, andere smaken waren er nog niet) al op waren voordat de reeks tabaksreclames voorbij was. En daarna naar McDonald’s, waar op alle tafeltjes kleine, ronde, kunststof asbakjes stonden, zodat de volwassenen voor rookwolken boven het calorieënbombardement zorgden.
Op de televisie zag de dertiger-van-nu de Camel Trophy, Marlboro-stickers op de Ferrari’s bij de Formule 1 en het rode jack met hetzelfde sigarettenmerk waarin prins Willem-Alexander over het Friese ijs gleed bij de Elfstedentocht.
Maar ook: het vanuit educatief oogpunt zo veelgeprezen Klokhuis, waar in een scène in een restaurant volop gerookt werd door de acteurs. Niet zo gek, want dat gebeurde ook echt massaal in restaurants, op schoolpleinen, in ziekenhuizen, het werk van de ouders, in speeltuinen en op verjaardagen.
De hele jeugd van de dertiger-van-nu is in tabaksrook gehuld.
Eén generatie later
Hoe anders is dat nu, slechts één generatie later. Binnen roken doet bijna niemand meer, wie op een kinderverjaardag het lef heeft om een peuk op te steken wordt naar buiten gescholden door de overige visite, minderjarigen krijgen geen pakjes sigaretten meer in de winkel, al staan er de meest afschrikwekkende afbeeldingen op.
In het sociale leven is de roker in 20 jaar tijd verandert van de norm tot de paria. Zijn habitat, anno 2017: de rookpaal op het perron, het ‘bushokje’ voor het ziekenhuis, de afzuigkap of het schuurtje thuis en de rookruimte op het werk en in de kroeg – waar binnenkort dus ook geen sigarettenautomaten meer staan.
,,De grote kentering is gekomen toen in 2002 de gewijzigde Tabakswet werd aangenomen,’’ stelt Marc Willemsen, hoogleraar tabaksontmoediging. ,,Toen is de sigaret in één klap uit het publieke domein verbannen.’’
Al wil de professor van de universiteit in Maastricht daar toch graag een kanttekening bij plaatsen. Want ja, vergeleken met pakweg 20 jaar geleden mag bijna alle rookwaar uit het straatbeeld verdwenen zijn, wie de stug doorpaffende medemens wil zien hoeft ook niet heel ver te zoeken.
,,Nederland is altijd meegaand geweest met de roker. Hier worden altijd compromissen gezocht en gevonden, ook op dit vlak. Aan de ene kant is er de breed gesteunde wens om de gezondheid te bevorderen, maar niet te schoksgewijs. En bovenal met behoud van onze liberale waarden. Dat verklaart volgens mij waarom we nog altijd rookpalen op treinstations hebben, rookruimtes op Schiphol en bij veel cafés.’’
Maar de merkwaardigste aller rookplekken is volgens Willemsen dit: de rookhokken voor de ziekenhuisingangen. ,,Dat roken gefaciliteerd wordt voor een gebouw waar ernstig zieke mensen beter dienen te worden, dat valt over een paar jaar niet meer uit te leggen.’’
Dat mogen de dertigers-van-dan mooi doen, aan hun eigen kinderen.
Nederland is altijd meegaand geweest met de roker (Hoogleraar tabaksontmoediging)
Bron: AD.nl
